لیزر موهای زائد

روش های سنتی رفع موهای زائد عبارتند از: تراشیدن، کندن، اپیلاسیون و موبر شیمیایی. با این حال، این روش ها دارای عیب‌هایی هستند که فقط اثرات کوتاه مدت را نشان می‌دهند. علاوه بر این، الکترولیز روشی برای سوزاندن فولیکول های مو با قرار دادن سوزن در فولیکول های مو با استفاده از سوزن عایق کوبایاشی است. با این حال، این روش بسیار ناخوشایند است زیرا سوزن باید در هر فولیکول مو وارد شود. بنابراین، استفاده از آن در مناطق کوچک امکان پذیر است، اما اعمال آن برای مناطق بزرگ دشوار است.

با توجه به پر طرفدار شدن لیزر موهای زائد این روزها، این روش دیگر انجام نمی‌شود.با توجه به استقبال مردم از روش رفع موهای زائد با استفاده از لیزر به دلیل نتیجه مطلوب و در کمتر نسبت به روش های رایج دیگر در این مقاله به بررسی این روش میپردازیم. به منظور درک راحت تر فرآیند حذف موی زائد به ترتیب موارد زیر توضیح داده شده است.

الف) علل پرمویی در افراد چیست؟

ب)سلول های هدف و کروموفورهای لیزر موهای زائد

ج)مکانیسم تئوری فتوترمولیز انتخابی در لیزر موهای زائد

د)حذف یا کاهش دائمی موهای زائد

الف) علل پرمویی در افراد چیست؟

چهار دلیل اصلی برای حذف مو عبارتند از:

1)هایپرتریکوز(Hypertrichosis) یا پرمویی:

به پدیده رشد مو در قسمت‌هایی از بدن گفته می‌شود که بدون توجه به جنسیت تحت تاثیر هورمون آندروژن (androgen) قرار نمی‌گیرند. علت بیشتر ژنتیکی یا قومیتی است. همچنین داروهایی مانند سیکلوسپورین، پردنیزولون و فنی توئین، بیماری هایی مانند پورفیریا، بیماری تیروئید، بدخیمی های داخلی، سوءتغذیه یا بی اشتهایی عصبی ممکن است علت باشند.

2) هیرسوتیسم (Hirsutism) یا مردمویی:

عارضه‌ای است که در آن زنان تحت تأثیر هورمون‌های مردانه قرار می‌گیرند و موهای ناحیه چانه، سینه، قسمت داخلی ران، پشت و شکم افزایش می‌یابند. علت ممکن است ایدیوپاتیک(ناشناخته یا ایدیوپاتیک، صفتی است که به بیماری های با منشأ ناشناخته اطلاق می شود) یا شاید به دلیل تولید بیش از حد هورمون های مردانه در تخمدان ها یا غدد فوق کلیوی، افزایش حساسیت پوست به هورمون مردان یا تفاوت های عملکردی در گیرنده های هورمون مردانه باشد. شایع ترین علت سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS = polycystic ovarian syndrome) شناخته شده است.

3) زیبایی شناختی

دلیل اصلی حذف موهای زائد به دلایل زیبایی است. زنان به دلیل تأثیرات فرهنگی، به‌ویژه آگاهی جنسیتی، می‌خواهند موها را از قسمت‌هایی مانند زیر بغل، پشت لب یا ساق پا و … از بین ببرند. اخیراً تقاضا برای حذف موهای زائد در مردان نیز افزایش یافته است. مردان به دلایل زیبایی خواهان برداشتن موهای زائد گونه‌ها، گردن، شقیقه و ساق پا هستند. علاوه بر این، اخیراً بسیاری از مردان برای جلوگیری از فولیکولیت(بیماری که در آن فولیکول مو ملتهب می‌شود) ناشی از اصلاح و ناراحتی ناشی از اصلاح مکرر موهای ریش را از بین می برند.

ب)سلول های هدف و کروموفورهای لیزر موهای زائد

سلول‌های هدف لیزر موهای زائد سلول های بنیادی فولیکول مو در ناحیه برآمدگی (bulge region) و سلول‌های زایای مو در نزدیکی پاپیلای پوستی در نظر گرفته می شوند. مشکل این است که ناحیه برآمدگی یا پاپیلای پوستی محل‌هایی بدون رنگدانه هستند که کروموفور برای لیزر ندارند. قسمت رنگدانه شده فولیکول مو بخشی از غلاف خارجی ریشه اینفاندیبولوم، ماتریکس مو، پیاز مو (hair bulb) و ساقه مو است.

یعنی کروموفورهای لیزر موهای زائد و سلول هدف متفاوت است. به طور خلاصه مکانیسم لیزر موهای زائد به شرح زیر است. حرارت به کروموفورها که ساقه مو و ماتریکس مو هستند اعمال می‌شود. سپس تئوری گسترده فوتو ترمولیز انتخابی برای ایجاد انتشار گرما اعمال می‌شود. در نتیجه سلول های بنیادی فولیکولار(Follicular stem cell) و سلول های زایای مو (Hair germ cell) که سلول های هدف هستند از بین می روند.

بنابراین، هنگامی که مو با موچین کنده می شود، کروموفور لیزر از بین می رود، بنابراین هیچ اثر حذف مو وجود ندارد.

ج)مکانیسم تئوری فتوترمولیز انتخابی در لیزر موهای زائد

مکانیسم لیزر موهای زائد را می توان به سه دسته تقسیم کرد. اول، اثر فوتوترمال. با استفاده از تئوری توسعه یافته، گرمای موضعی تولید شده در پیاز مو یا ساقه و ماتریکس مو به سلول های بنیادی فولیکول مو و سلول های زایای مو آسیب می رساند و منجر به حذف مو می شود.

ساخنار کلی هدف بیولوژیکی با فاصله جدایی بین هدف و جاذب

 این مکانیزم زیربنای لیزر موهای زائد است که در حال حاضر استفاده می‌شود. این لیزرها شامل لیزرهای یاقوتی، لیزرهای الکساندریت با پالس بلند، لیزرهای دایود 810 نانومتری، لیزرهای Nd:YAG با پالس بلند و IPL هستند. در حال حاضر، از لیزرهای یاقوتی برای رفع موهای زائد استفاده نمی‌شود.

دوم، اثر فوتومکانیکی. این مکانیسم با ایجاد امواج ضربه‌ای با استفاده از لیزر نانوثانیه‌ای سوئیچ Q به سلول‌های بنیادی فولیکول مو و پاپیلاهای پوستی آسیب می‌رساند. لیزرهای سوئیچ Q گاهی اوقات پس از اعمال کربن روی پوست تحت تابش قرار می‌گیرند. با این حال، فقط منجر به ریزش موی موقت می‌شود و در حال حاضر استفاده نمی‌شود. پس از برداشتن تاتو ابرو، برای مدتی رشد مو اتفاق نمی‌افتد، زیرا اثر فوتومکانیکی باعث حذف موقت موهای زائد می‌شود.

سوم، اثر فتوشیمیایی. با استفاده از اصل فتودینامیک تراپی(PDT= photodynamic therapy)، واسطه های سمی با استفاده از حساس کننده عکس، منبع نور و اکسیژن ساخته می شوند و در نتیجه موهای زائد حذف می‌شوند. از نظر تئوری برای موهای قرمز، موهای زرد و موهای سفید با رنگدانه سیاه کمتر قابل استفاده است، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. بیشتر تحقیقات تا به امروز در سطح مطالعات آزمایشی باقی مانده است.

د)حذف یا کاهش دائمی موهای زائد

اگرچه از اصطلاح “حذف موی دائمی” استفاده می‌شود، اما ریزش دائمی مو امکان پذیر نیست. به‌طور دقیق‌تر، باید از عبارت «کاهش دائمی موهای زائد» به‌جای عبارت «از بین بردن دائمی موهای زائد» استفاده شود. کاهش دائمی موهای زائد به کاهش طولانی‌مدت و پایدار تعداد موهایی که پس از چندین بار لیزر موهای زائد رشد می‌کنند اشاره دارد. جمله “بلند مدت” به زمان بیش از یک چرخه مو اشاره دارد. اگر مو در طول یک چرخه مو رشد نکند، بعید است که بعد از آن رشد کند، بنابراین کاهش دائمی مو را می‌توان به عنوان کاهش تعداد موهایی که در طی یک دوره 4 تا 12 ماهه دوباره رشد می‌کنند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده(FDA) بیان می‌کند که کاهش دائمی مو به ریزش کامل مو اشاره نمی‌کند که در آن تمام موها از بین می‌روند. از سوی دیگر، دو عامل عمده وجود دارد که بر رضایت ذهنی بیماران در اثر حذف مو تأثیر می‌گذارد. اول، تعداد و نرخ رشد مجدد موهای زائد، و دوم، ضخامت و رنگ موهای در حال رشد مجدد.  بیماران ممکن است این موضوع را اشتباه متوجه شوند که زمانیکه لیزر موهای زائد را انجام می‌دهند، اصطلاح دائمی به این معنی است که موها دیگر هرگز رشد نخواهند کرد. خوشبختانه لیزر موهای زائد تعداد و نسبت موهایی که دوباره رشد می کنند را کاهش می‌دهد، رشد مو را کند می‌کند و موها نازک‌تر و رنگ روشن‌تر می‌شوند. مانند موی ولوس(پرزی).

(الف) پیش درمان ناحیه زیر بغل سمت راست با موهای ضخیم.(ب) فقط موهای نازک بعد از 3 ماه و 5 جلسه درمان با لیزر 1064 Nd:YAG وجود دارد

 اکثر بیماران از نتیجه راضی هستند اما تعداد کمی از بیماران ممکن است شکایت کنند که موهای زائد آنها به صورت “دائمی” از بین نرفته (دقیقاً، ریزش کامل مو). بنابراین، توصیه می‌شود که توضیحات قبل از انجام لیزر برای بیمار باید با جزئیات بیشتری توضیح داده شود.

اینگونه توضیح داده می‌شود که: «لیزر موهای زائد با روشی غیرمستقیم انتقال حرارت از پیاز مو به سلول های بنیادی درمان می‌شود. با موچین، 100 تار مو به تدریج به 90، 80 و 70 مو کاهش می یابد. اما در لیزر اینطور نیست. 100 سلول بنیادی به 90، 80 و 70 سلول بنیادی کاهش می‌یابد، در نتیجه مو نازک‌تر می‌شود و ممکن است برخی از موها در این فرآیند ناپدید شوند. با این حال، پس از 5 جلسه لیزر موهای زائد، تعداد موهای زائد به طور قابل توجهی کاهش می یابد و مانند موهای زائد نازک تر می شود، بنابراین اکثر بیماران راضی هستند.

بسیار سخت است که تعداد سلول های بنیادی به طور کامل صفر شود و در نتیجه تمام موهای زائد حذف شود. به عنوان مثال، با فرض اینکه 50٪ از تمام سلول های بنیادی توسط لیزر موهای زائد از بین می روند، 100 سلول بنیادی بسته به تعداد جلسات به 50، 25، 12/5 و 6/25 کاهش می‌یابد. یعنی داشتن سلول های بنیادی صفر مشکل است، اگرچه افزایش بی نهایت تعداد جلسات ممکن است به صفر منجر شود.